Ae ui i lea, o le toʻatele o tagata, e aofia ai tagata tetee, tagata faitau talafou televise, podcasters, ma tagata suʻesuʻe, e leai se malamalama manino i le fa'asinomaga fa'afanua e aofia ai. O lenei valea e faʻamamafa ai le manaʻomia o talanoaga faʻapitoa ma aʻoaʻoga i faʻailoga autu o le itulagi, e pei o le Vaitafe o Ioritana ma le Sami Metitirani.
Geopolitical Blind Spots: O le Paso e Faatatau i le Faafanua o Isaraelu
O le au tetee i luga o magaala o Niu Ioka, i luga o lotoa kolisi o Cambridge ma New Haven, o le au faitau talafou i Fox Five, uo ma paaga i pati cocktails, o loo faaaogaina le faaupuga, "mai le vaitafe i le sami." Pe a fesiligia e faʻamatala ma faʻamatalaina le faʻafanua e fesoʻotaʻi ma le fuaitau, o le tele o "pundits" e leai se malamalama; latou te le iloa le igoa po o le nofoaga o le vaitafe po o le sami. O faʻamatalaga o loʻo mulimuli mai e mafai ona fesoasoani e aʻoaʻo ma logoina ai i latou o loʻo avea ma vaega o le faʻafitauli nai lo se vaega o le fofo.
O le faaupuga “mai le vaitafe e oo atu i le sami” e faasino atu i le laufanua o Palesitina iloga, lea e tu i le va o le Vaitafe o Ioritana ma le Sami Metitirani.
Le Vaitafe o Ioritana
O se vaitafe tele lea i Sasa'e Tutotonu, e tafe atu i matu i saute. Ua fai ma vaega o le tuaoi i le va o Isaraelu ma Ioritana. O le Vaitafe o Ioritana e iai lona taua faʻasolopito ma faʻalelotu, aemaise lava i le faa-Iutaia, Kerisiano, ma le Isalama.
Le Faletupe i Sisifo
O loʻo i le itu i sasaʻe o le Vaitafe o Ioritana ma sisifo o le tuaoi o Ioritana, o le West Bank, o se teritori o loʻo i ai se vaega o Palesitina iloga. O loʻo i ai nei i lalo o le pulega a le militeri a Isaraelu, e ui o vaega o loʻo faʻatautaia e le Pulega Palesitina e tusa ai ma maliega na faia i le Oslo Accords.
Isalaeru
I le itu i sisifo o le Faletupe i Sisifo o loʻo taoto ai le setete faʻaonaponei o Isaraelu. Faʻatūina i le 1948, o Isaraelu o le fale o le toʻatele o tagata Iutaia ma ua aloaia faʻavaomalo o se malo. O ona tuaoi ua tupu aʻe ona o feeseeseaiga ma maliega filemu.
Le Kiliata Strip
I le itu i saute sisifo, i le va o Isaraelu ma Aikupito, o loʻo taoto ai le Gaza Strip. O se fasi fanua vaapiapi i le talafatai o le Metitirani ma o se vaega o Palesitina iloga. E to'atele na'uā tagata ma o lo'o i lalo o le poloka a Isaraelu talu mai le 2007, ina ua mae'a le fa'atosinaina o le teritori e Hamas, o se vaega fa'apolokiki ma fa'afitafita.
Le Sami Metitirani
I le itu i sisifo o Palesitina iloga o loo iai le Sami Metitirani, o se vai tele e fesootaʻi atu i le Vasa Atalani e ala i le Strait of Gibraltar. O se itulagi taua mo fefa'ataua'iga, aganuu, ma tala'aga mo le afe tausaga.
O Upu e Faaosofia Tetee
Pe a faaaogā e se tasi le faaupuga “mai le vaitafe e oo atu i le sami,” o loo faasino atu i le vaipanoa atoa o loo siʻomia ai nei faailoga ma itulagi, e faamamafa ai le manatu o se faalapotopotoga autasi po o se setete e siʻomia ai le talafaasolopito o Palesitina.
O le fasifuaitau "mai le vaitafe e oo i le sami" e tumu i le talafaasolopito ma le taua faaupufai, aemaise lava i le tulaga o le feteenaiga a Isaraelu ma Palesitina. Ua faʻaaogaina e vaega eseese e faʻamaonia ai le faʻatupuina o le teritori i luga o le fanua atoa i le va o le Vaitafe o Ioritana ma le Sami Metitirani, e aofia uma ai Isaraelu ma teritori Palesitina.
Mo Palesitina, o le fasifuaitau e masani ona faʻatusalia le faʻamoemoe mo se tasi, tuʻufaʻatasia Palesitina setete e aofia uma ai Palesitina talafaasolopito, e suitulaga lelei ia Isaraelu. O lenei faʻamatalaga o loʻo vaʻaia e le tele o Isaraelu ma tagata lagolago o Isaraelu o se valaau mo le faʻaumatia o le setete o Iutaia.
I le isi itu, o nisi o tagata Isaraelu ma le lagolagoina o Isaraelu ua latou faʻaaogaina foi gagana tutusa e faʻamaonia ai tagi i luga o le teritori lava e tasi, ma faʻamalosia le pulea e Isaraelu o fanua uma i le va o le vaitafe ma le sami.
O se taunuuga, o le fuaitau e matua fevaevaeaʻi ma faʻafefe. O loʻo vaʻaia o le teenaina e oʻo lava i le avanoa o se fofo e lua-setete, lea e manatu lautele o le auala sili ona aoga i le filemu e le lalolagi lautele e ui lava o isi filifiliga o loʻo talanoaina e aofia ai le tolu-setete fofo. O lona faʻaaogaina e masani ona faʻateleina ai feeseeseaiga ma e mafai ona faʻaosofia ai le vevesi, ona o loʻo faʻatusalia ai faʻamatalaga feteʻenaʻi ma le le mafai ona faʻaleleia e uiga i le lumanaʻi o le itulagi.